.JPG)
Helbide honetan youtube-n entzugai dagoen Kike Amunarrizen
hitzaldiaren laburpena da hau, Jose Luis Bardonek egindakoa
Errealitatea
aldatu da eta aldatzen ari da. Zer-nolako aldaketa eta nora goazen da
aztertu behar duguna. Kontzeptu asko: hizkuntza politika berria,
erabaki ausartak, jausi kualitatiboak, garatu, adostasuna. Eztabaida pil-pilean
dago, praktika soziolinguistikak aldatzen ari dira, eredu sozialak ere bai:
esaterako hitanoari dagokionez, lehen bikoteak hitanotik-zutanora, seme-alabek
gurasoei zukan. Bestalde emigrazio berria, teknologi berriak eta globalizazioa.
Erderazko txiste bat, 2000. urtekoa, gaur egun askok ez dutena ulertuko. ¿En qué
se parece un móvil a un condón? –En que los dos dan cobertura a un capullo.
Lurraldetasuna
kontzeptuak ere gaur egun zentzu zabalagoa du, interneten eragina dela eta.
Euskararen egoera soziolinguistikoa
ikusteko metafora bat: botila bat ur, erdi beteta ala erdi hustuta. Mikel
Zalbidek txiste probokatzaile bat egin du: gure arazoa ez da diglosian bizi
garela, baizik eta diglosian galdu egin dugula. Gure galerak, ahuleziak botila ur
horretan sototik galtzetik datoz, ez goitik. Indartu egin da euskararen erabilera
egoera formaletan, administrazioan, hezkuntzan, hedabideetan eta galtzen ari
gara egoera ez-formaletan, familian, lagunarteko egoeratan.
Guk hizkuntzen ispiluan zelan ikusten dugu gure euskara?
Munduan
7000 hizkuntza daude gutxigora behera. Gehien hitz egiten dena
txinera
izango da, mila hiztun baino gehiago dituena. Beraz, hamarreko eskala batean
eta hiztun kopuruaren arabera goiko koadroan jarriko genuke.
Beheko
koadroan jarriko genituzke hiztun bateko, biko, hiruko hizkuntzak.
Galdera hau da: Zein
koadrotan jarriko genuke gure euskara?
Munduan 7000 hizkuntza egonez
gero, koadro bakoitzean 700 bat hizkuntza jarri beharko ditugu. Gure euskara
goiko koadron legoke eta ez beherago, gehiengo batek jarriko lukeen bezala.
Behean ikusten gara ispiluan.
Zergatik? Bada, gure alboan goiko ligan jokatzen duten hizkuntzak daudelako,
frantsesa eta espainola.
Bakarrik 500 bat hizkuntza daude
milioitik gora hiztun dituztenak, eta euskaldunok 700.000-800.000 tartean
gaude.
Euskararen aldaketaren mapa ikusiz gero orokorrean
euskararen atzerakadako mapa ikusten dugu. Baina galeraren paradigma aldatu egin
behar dugu: galdera ez da zelan joan den murrizten euskal hiztunon eremua,
baizik eta zelan lortu den hainbeste urtetan euskarak irautea. Biziraupenaren
paradigmatik ikusi beharko dugu, gure hizkuntzak nola lortu duen bizirautea,
ofizialtasunik barik eta bertoko agintariek bazter batean utzi dutenean. Gakoa
hiztunen borondatean datza, baina horrek bakarrik ez du bermatzen zabaltzea.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina