EUSKARAZ, BESTELA EZ GARA

https://dub120.mail.live.com/?tid=cmlSy8vLB-5BGRTNidZ1x5AA2&fv=1&fid=flinbox

Helbide honetan youtube-n entzugai dagoen Kike Amunarrizen hitzaldiaren laburpena da hau, Jose Luis Bardonek egindakoa

Errealitatea aldatu da eta aldatzen ari da. Zer-nolako aldaketa eta nora goazen  da  aztertu behar duguna. Kontzeptu asko: hizkuntza politika berria, erabaki ausartak, jausi kualitatiboak, garatu, adostasuna. Eztabaida pil-pilean dago, praktika soziolinguistikak aldatzen ari dira, eredu sozialak ere bai: esaterako hitanoari dagokionez, lehen bikoteak hitanotik-zutanora, seme-alabek gurasoei zukan. Bestalde emigrazio berria, teknologi berriak eta globalizazioa. Erderazko txiste bat, 2000. urtekoa, gaur egun askok ez dutena ulertuko. ¿En qué se parece un móvil a un condón? –En que los dos dan cobertura a un capullo.

Lurraldetasuna kontzeptuak ere gaur egun zentzu zabalagoa du, interneten eragina dela eta.

Euskararen egoera soziolinguistikoa ikusteko metafora bat: botila bat ur, erdi beteta ala erdi hustuta. Mikel Zalbidek txiste probokatzaile bat egin du: gure arazoa ez da diglosian bizi garela, baizik eta diglosian galdu egin dugula. Gure galerak, ahuleziak botila ur horretan sototik galtzetik datoz, ez goitik. Indartu egin da euskararen erabilera egoera formaletan, administrazioan, hezkuntzan, hedabideetan eta galtzen ari gara egoera ez-formaletan, familian, lagunarteko egoeratan.

Guk hizkuntzen ispiluan zelan ikusten dugu gure euskara?

Munduan 7000 hizkuntza daude gutxigora behera. Gehien hitz egiten dena

txinera izango da, mila hiztun baino gehiago dituena. Beraz, hamarreko eskala batean eta hiztun kopuruaren arabera goiko koadroan jarriko genuke.

Beheko koadroan jarriko genituzke hiztun bateko, biko, hiruko hizkuntzak.

Galdera hau da:  Zein koadrotan jarriko genuke gure euskara?

Munduan 7000 hizkuntza egonez gero, koadro bakoitzean 700 bat hizkuntza jarri beharko ditugu. Gure euskara goiko koadron legoke eta ez beherago, gehiengo batek jarriko lukeen bezala.

Behean ikusten gara ispiluan. Zergatik? Bada, gure alboan goiko ligan jokatzen duten hizkuntzak daudelako, frantsesa eta espainola.

Bakarrik 500 bat hizkuntza daude milioitik gora hiztun dituztenak, eta euskaldunok 700.000-800.000 tartean gaude.

Euskararen aldaketaren mapa ikusiz gero orokorrean euskararen atzerakadako mapa ikusten dugu. Baina galeraren paradigma aldatu egin behar dugu: galdera ez da zelan joan den murrizten euskal hiztunon eremua, baizik eta zelan lortu den hainbeste urtetan euskarak irautea. Biziraupenaren paradigmatik ikusi beharko dugu, gure hizkuntzak nola lortu duen bizirautea, ofizialtasunik barik eta bertoko agintariek bazter batean utzi dutenean. Gakoa hiztunen borondatean datza, baina horrek bakarrik ez du bermatzen zabaltzea.

BA...BAIren 11.egunpasa

17 BA..BAI kide batu ginen atzo gure 11. topaketa egunean: Josune, Juanita, Maria Luisa, Karmelo, Ani, Marije, Juan Kruz, Jose Luis, Mari Jose, Mari Karmen, Maribi, Jose Luis, Juan Mari, Agustin, Jon Etxebarria, Jon Gorroño eta Mari Asun.

Auzokoa tabernan alkartu, tragotxo bana hartu eta kontu kontari egotalditxoa egin ondoren, Arrien tabernara joan ginen. Han be beste egotalditxo bat egin eta gero Harizpe txokora abiatu ginen ordu biak inguruan.

Ordurako lagunarteko emakume fin batzuek mahaiak egoki ipinita eukezan; beraz, jarri eta (Euskeraz bizi ta tinko / hango eta hemendiko / topa dagigun eta bakean / bizi gaitezen betiko) abestu ondoren, emon geuntsan hasiera bazkariari: patatak errioxar erara eta makailoa errioxar ardauaz lagunduta; eta gero tostadak, kafeak eta pattarra.  Guzti honeri, bakoitzak gainezka geunkan umore ona eta alkarregaz ondo pasatzeko gogoa gehituz, dana konpleto: berbea ugari izan zen gure artean, umorea, ironia eta seriotasuna txandakatuz. Jan eta kafeak hartu bitartean bakoitzak bere ingurukoekaz ekin eutsan berbaz eta berbaroa etenbakoa eta animatua izan zan. Eta kontuak eta hurrengo topaketa eguneko zehaztasunak be une horretan erabaki genduzan.

Ondoren gai potoloagoak izan genduzan berbabide, komunikabideetatik jasotako gogoetak erreferentziatzat hartuta. Ea hareetako batzuk zuzen jartzeko gai nazen. Beste kontu interesgarri batzuk be izango ziren, seguru; baina nire ahalmena ez da iristen hurrunago.

- Jose Luisek munduko 7.000 hizkuntzen artean euskera ze eskalatan jarriko geunken galdetu euskun, Kike Amunarrizek behin Tribuen Berbak programan egin eban lez; eta danen usteak izan ondoren, euskera goi mailan, lehen 700 hizkuntzen artean, dagoeala esan euskun. Gero Jon Sarasuaren basu erdiaren kontua be azaldu euskun.

- Kikeren iritzia aipatuz, esan zan baita ere euskararen berrezkuratze prozesua erreferente dela munduan, hizkuntza minorizatuentzat. “Gutxiengo aktibo hori benetan aktibo da Euskal Herrian, eta horrela lortu dugu lortu duguna. Bada, munduko hizkuntza gutxituen artean –katalana aparte–, euskara da erreferentzia nagusia!”. Eta gure BA…BAI lagunartea be gutxiengo aktibo horren parte dala argi gelditu zan.

- Ikuspegi baikor edo positibo horrek inora ez garoazala ere esan eben pertsona bik, euskaldun askoren eta erakunde publikoen jarrera axolagabea kontuan izanik. Horren aurrean beste batek Kike Amunarrizek esandako hau aipatu eban: “Errealitatea dena da, eta kontatu egin behar da, baina egoera edozein delarik ere, baikorra da jarrera (Tribuen Berbak programan) eta horrela irabazten dira partidak”.

- “Alderdi abertzaleetan, oro har, beti daude euskara eta euskal kultura baino aurreragokotzat jotzen diren borrokak. Hizkuntza eta kultura ez badituzu zentraltzat kontsideratzen komunitate baten eraikuntzan, edozer da garrantzitsuago, beharrezkoago. Hizkuntza eta kultura eguneroko bizitzatik hain aparte, hain dekoratibo ikustea larria da, zeren jan edo ez jan, osasuntsu egon edo gaixo, hitz egin egiten da hizkuntzaren batean. Hizkuntza bati ematen ez diozuna beste bati (erderari) ari zara ematen” (Lorea Agirre).

- Zelan jokatu euskaldun lez zapalduak sentitzen garenean? Zelan jokatu euskeraz ulertu bai, baina erderaz egiten deuskuenagaz? Holako kasuetan protestatzeko edo jokatzeko era ezberdinak eta baliagarriak egon daitezke, bakoitzak bereak izaten doguz. Baina gure artean holako esperientziak kontatzea eta izandako jokabideak konpartitzea probetxugarria izan daiteke. Zelan jokatu tabernan edo dendan, euskeraz eskatu eta erantzun txar bar jasotzen dogunean? Arreta gune publikoetan, euskaldunik ez dagoenean? Eta beste hainbat egoeretan? 

- “Askotan ikusten dudan arazo psikiatrikoa da guraso euskaldunak haien artean erdaraz egiten dutela eta gero haurrak euskaraz hitz egitera behartzen dituztela. Esaten dute hizkuntza maite dutela, baina egunerokoan erdararen aldeko hautua egiten dute. Nik ez dut esaten euskara maite dudala, esaten dut euskaraz hitz eginez gozatzen dudala eta horrekin koherentea naizela, besterik ez” (Karlos Cid Abasolo).

- Baina interesgarria litzateke baita be jakitea zergatik jokatzen daben guraso askok holan? Hain inkoerenteak eta burubakoak dira? 

Elkarrizketa mamitsu horri ekin ondoren, abestu be gogotsu eta pozik egin gendun; eta seiak eta erdiak inguruan emon geuntzan amaiera gure egunpasa ederrari.

Hurrengo egunpasan EUSPOZ eta BA..BAI batera izango gara ekainaren 6an: Gernikan 12:00etan alkartuko gara eta Omako txokoan izango dogu bazkaria.

Gernikan, 2015ko otsailak 21